ghaMTasAla swiiya caritra
(Ghantasala's autobiography)

RTS Transcribed by NaChaKi

Editors Note: This article is in RTS (Rice Transcription Scheme); If you have the Tikkana fonts installed, you may wish to read the Telugu script version of this article

oka sAmAMya kuTuMbaMlO 1922 DiseMbaru 4va tEdiini nA jiivita katha prAraMbhaM ayiMdi. mA tallidaMDrulaku kaligina saMtAnaMlO nEnu madhyamuNNi. mA taMDrigAru sUrayyagAru saMgiitaj~nulu. mRdaMgaM kUDA vAyiMcEvAru. pradhAnaMgA vAru taraMga gAnaMlO pratyEka kRshi cEsinavAru. nEDu taraMga gAnaMlO suprasiddhulainavAru cAlA maMdi vArinuMDi SikshaNapoMdinavArE.

ayitE mA taMDrigAru saMsAra jiivitaMlO ati nirliptaMgA uMDEvAru. iMTlO uMTE japaM cEsukoMTU uMDaDaM, bayaTakupOtE E EkA hAlalOnO, bhajana kAlakshEpAlalOnO, taMmayulai gAnaM cEstU uMDaDaM, iMtE vAri jiivita vidhAnaM. saMsAra bAdhyatalanu visma ristunnArani baMdhuvulaMtA vimarSiMcEvAru aayanni.

mA taMDrigAri vishayaMlO nA bAlyasmRti okaTi eppuDU manassuki taDutU vuMTuMdi. mRdaMgaM viipuna kaTTukoni, nannu bhujaM miida ekkiMcukoni, eMta dUramainA ekkaDa bhagavatsaMkiirtanaM jarigitE, akkDiki hAjarayi, tAnu mRdaMgaM vAyistU, pADutU, nAcEta nRtyaM cEyistU uMDEvAru. nATi nA divya svarUpaM, nRtyaM aMdariki muccaTa koluputU uMDEvi. aa rOjullO "bAlabharatuDu" ani aMdarU muddugA pilicEvAru. ennO baMgAru patakAlu, bahumatulu kUDA appaTlO labhiMcAyi. aa bAlyapu rOjulalOnE viSvadAta kASiinAdhuni nAgESvararAvu paMtulugAri darSanaM cEsukonna madhurasmRti uMdi.

nA padakoMDava yETa mA taMDigAru kAladharmaM ceMdEru. civarirOjullO aayana nannu daggariki tiisukoni, saMgiita vidyalO tariMca valasinadigA aadESistU uMDEvAru. mA taMDrigAri yAvajjiivita _tapa@hphalamE_ nA abhyuda yAniki kAraNaM ani nA nammakaM.

mA taMDrigAru pOyinataruvAta nA caduvu saMdhyalu tinnagA jaraga lEdu. dRshTi eppuDU aaTa pATalamiida uMDEdi. mA kuTuMbaM aMtA mA mEnamAM ryAli picci rAmayyagAri saM'rakshaNa kriMdaku vacciMdi.

civari rOjulalO taMDrigAru ceppina mATalu eppuDU talapuki vastU uMDEvi. EmainA sarE saMgiita vidya sAdhiMcAli ani nAlO nEnu SapathaM cEsukuMTU uMDEvANNi. cuTTuprakkalunna cAlAmaMdi saMgiita vidvAM'sulanu aaSrayiMcAnu SikshaNakOsaM. ayitE gurukulavAsa diikshaku nATi nA bAlya pravRtti taTTukOlEkapOyiMdi. aMtaTitO E vidhamaina vidyA vyAsaMgaM lEka yEdO kAlakshEpaM dhOraNilO paDiMdi jiivitaM. ii paristhitulalO oka saMgiita samAvESaMlO nEnU, nA saMgiitaM eMtO navvulapAlavaDaM jarigiMdi. nATinuMDi okE vEdana prAraMbhaM ayiMdi. "saMgeeta vidya sAdhiMcAli. taMDrigAri aatmaku SAMti kaliMgiMcAli. nannu apahAsyaM cEsinavArini saMgiita vidyalOnE pratiikAraM cEyAli." idE niraMtara dhyAsa.

nATiki aaMdhradESaMlO Ekaika saMgiita kaLASAla vijayanagaraM'lO mAtramE uMdi. mahAmahulu Sree aadibhaTla nArAyaNadAsugAru, Sree dwAraM veMkaTa swAminAyuDugAru modalaina suprasiddha vijayanagara saMgiita vidwAM'sula kiirti bAlyamu nuMDi kUDA teliyaDaM jarigiMdi. saMgiita vidya vijaya nagara saMgiitakaLASAlalOnE sAdhana cEyAli. gatyaMtaraM lEdu. vijayanagaraM veLLaTAniki tagina prOtsAhaM yiMTlO labhiMcE aaSa lEkapOyinadi.

iMTlO evarikii teliyakuMDA cEtinunna baMgAru uMgaraM vikrayiMci aasommu paTTukoni vijayanagaraM cErukonnAnu. sarigA aa samayAniki saMgiita kAlEji vEsavi selavala mUlaM'gA mUyabaDi uMdi. aMtEkAkuMDA nEnu vijayanagaraMlO niladokkukuni kAlEjiilO sakramaM'gA pravESiMcaDAniki kUDA eMtO pratikUla vAtAvaraNaM ErpaDiMdi.

iTuvaMTi nirutsAha paristhitulalO Sree paTrAyani siitArAmaSAstrigAri darSanaM cEsEnu. Sree SAstrigAru saMgiitakaLASAlalO gAtrapaMDitulugA vunnAru. Sree SAstrigArini aa prAMtaMlO aMdaru vAru sAlUru cinaguruvugAranE vAru (vAri taMDriAru peddaguruvugAru). sAlUru grAmaMlO aMtaku pUrvaM cAlA kAlamunuMci saMgiita pAThaSAla nelakolpi eMtO maMdi vidyArthulaku vucitaMgA saMgiita vidya vupadESistU uMDEvAru. Sree SAstrigAru vijayanagara saMgiitakaLASAlalO pravESiMci appaTiki koddikAlamE ayiMdi.

Sree SAstrigAru nAcEta pADiMci, nA gAtraM vini eMtO mugdhulayEru. nannU, nA paristhitulani telusukonnAru. saMgiita vidya yeDala nAku gala tiivramaina aakAMkshanu arthaM cEsukonnAru. nannu sarvavidhAlA prOtsa hiMci nAlO dhairyaM kaligiMcEru. Sree SAstrigAri gAnaM, vAri mUrti maMtaM, souMyata nannu prabalaM'gA aakarshiMcEyi. "guruvu" anna mATa Sree SAstrigAri yeDalanE sArthakamayiMdanipiMciMdi. nATinuMDE vAri sannidhilO saMgiita sAdhana prAraMbhiMcEnu.

vijayanagaraMlOni iMgliishu, saM'skRtaM, saMgiita kaLASAlala vidyArthulaku konni vaMdala maMdiki mahArAjAvAri satraMlO bhOjana vasati kalpiMca baDiMdi. nEnu saMgiita kaLASAlalO pravESiMci, satraMlO bhOjanapu yErpATu ayE paryaMtaraM jiivitaM gaDapaTaM E vidhaMgA anE samasya yErpaDiMdi.

aanATiki yiMkA saM'skRta vidyArthulu madhUkaraM cEyaDaM, vArAlu cEsukOvaDaM anEdi cAlA sahajaM anE bhAviMpabaDutU uMDEdi.

moTTa modaTa madhUkarapu jOle bhujAna vEsukoni tirigina aarOju anubhavaM ennaTiki marapurAdu.

EmainA nADu yE talli modaTi kabaLaM nA jOlelO vEsiMdO aame aa vAtsalya pUritamaina bhiksha nAku ashTaiSwaryAlatO kUDina bhavishyattunE prasAdiMcinadi.

selavulu pUrti ayina taruvAta nEnu saMgiita kaLASAlalO pravESiMcaDaM jarigiMdi nATi saMgiitakaLASAla priMsipAlu Sree dwAraM veMkaTaswAmi nAyuDugAru nA saMgiita _j~nAnaM_ pariikshiMci, nA gAtraM suSariiraMgA nirNa yiMci nannu gAtra saMgiitamE sAdhana cEyavalasiMdani prOtsahiMcEru. lEni pakshaMlO nEnu vayoliM vidyArthigA cEri uMDEvADinEmO. aarOjullO aa vAtAvaraNaMlO Sree nAyuDigAri Sishyulani anipiMcukOvaDaM goppagA bhAviMpabaDEdi.

mA guruvulu siitArAmaSAstrigAri samakshaMlO aaru saMvatsaramulu diikshagA SAstriiya saMgiitaM abhyasiMci kaLASAla pariiksha nicci pUjyulu dwAraM veMkaTaswAminAyuDugAri nuMDi kaLASAla paTTamu poMdEnu. vidyArthi daSalOnE gavarnameMTu saMgiita pariikshalalO hayyarupariikshalO kUDA uttiirNuDanayyEnu.

mA guruvula upadESa mahAtmyaM valana saMgiita vidya lakshya, lakshaNamu lEkuMDA kAkuMDA nAdaSuddhi, SRtiSuddhi ErpaDDAyi. guruvugAru vidyArthula lOni bhAvanASaktini, nirmANAtmakamaina Saktini, swAtaMtryAnni, rasa dRshTini prOtsahiMcEvAru. vAri prabhAvamu valananE bhavishyattulO nA saMgiitAniki oka viSishTata, pratyEka vyaktitwaM ErpaDDAyi.

nEnu saMgiitakaLASAla viDicipeTTina nATiki prastutaM vijayawADa saMgiita kaLASAla adhyakshulu Sree nEdunUri kRshNamUrti, viiNa vidwAM'sulu Sree ayyagAri sOmESwararAvu, haidarAbAdu saMgiita kaLASAla priMsipAl Sree nUkala cina satyanArAyaNa, Sree janagAM aaMjanEyulu modalagu nETi suprasiddha vidwAM'sulu cAlAmaMdi vidyArthi daSalOnE uMDEvAru. saMgiita kaLASAla paTTaM poMdi vijayanagaraM viDicipeTTE taruNaMlO suprasiddha harikathakulu Sree coppalli sUryanArAyaNa bhAgavatArugAru nAcEta oka saMgiita sabha ErpATu cEyiMcAru. nATi sabhAsari aaTapATala mETi Sriimadaj~nu DAdibhaTla nArAyaNa dAsugAru nAku oka taMbUrA bahUkariMcAru. aarOju nijaMgA nA jiivitaMlO oka parvadinaM.

nA vijayanagara jiivitaMlO ennaDU maruvalEni vyakti Sreemati saride laxmiinarasamma (kaLAvaru riMgu). vidyArthi daSalO aame nA yeDala kanaparcina aadarAbhimAnamulu ennaDU maruvalEnu.

saMgiita vidyalO paTTabhadruDa nayina taruvAta swagrAmaM cErukoni aaMdhradESaMlO palutAvullO SriirAmanavami, SAradAnavarAtrulu, gaNapati navarAtrulu modalagu utsava kAryakramAlalO, vivAha mahOtsavAlallOnU saMgiita kacEriilu anEkaM cEsAnu.

aarOjullOnE pUjulu vAggEyakArulaina Srii hari nAgabhUshaNaMgAru, Sree pArupalli rAmakRshNayya paMtulugAru, Sree krOni satyanArAyaNagAru, Sree vAraNAsi brahmayya SAstrigAru modalagu suprasiddha vidwAM'sula aaSiirvAdAlu poMdaDaM jarigiMdi. taruvAta koMtakAlAniki madrAsu cErina taruvAta kUDA aal iMDiyA rEDiyOlO nEnu cAlA kAlaM SAstriiya saMgiita kAryakramAlE yiccEvADini.

ayitE kEvalaM saMgiita kacEriila painanE aadhArapaDi jiivitaM gaDapaDaM durbharamanipiMciMdi. aaMdhra dESaMlO saMgiita kacEriilakanna nATaka pradarSanalU harikathalE aarthikaMgA lAbhadAyakaMgA kanapaDiMdi. bAlyaMnuMci nRtyaMlOnu, nATaka kaLalOnU abhiruci uMDaTaMcEta swayaMgA oka nATaka samAjAnni sthApiMci nATaka pradarSanalu ivvaTaM prAraMbhiMcEnu. appaTlO suprasiddha sTEji naTakulu Sree addaMki SreerAmamUrti, Sree pArupalli subbArAvu, Sree pArupalli satyanArAyaNa, Sree sUribAbu, Sree raghurAmayya, Sree pulipATi vEMkaTESwarlu, Sree piisapATi narasiMhamUrti modalagu peddalatO paricayaM ayi, taruvAta viirilO koMtamaMditO kalisi nATakAlalO naTiMcE avakASaM kUDa kaligiMdi. appaTlO okamAru aaMdhra nATaka kaLA parishattulO kUDA pAlgonaDaM jarigiMdi. marO pushkaraM dATEka aaMdhra nATaka kaLA parishattu vAru nannu saMmAniMcaDaM jarigiMdi.

saMgeeta sabhalu cEstU, nATakAlu aaDutU saMgeeta SixaNalu yistU aarthikaMgA satamatamavutunna samayaMlOnE prapaMcaM aMtA yuddha vAtAvaraNaMlO munigiMdi. bhAratadESaM paraprabhutwAniki dAsyaM cEstU uMdi. mana nAyakulu aMdaru jaiLLalO mraggutU unnAru. jAtIya kAMgresu #Quit India# tiirmAnaM cEsiMdi. rAjakiiyaMgA dESamaMtaTA udwigna paristhiti ErpaDiMdi. 1942 lO aagasTulO dESaM nalumUlalA kArciccuvale viplavOdyamaM celarEgiMdi.

nA vyaktigata jiivitaM, nA kuTuMba bAdhyata nA saMgiita sAdhana annii dESa bhavitavyaM dRshTyA cAlA alpaMgA kanipiMcEyi. nEnu yEnADU yE rAjakiiya udyamAllOnU aMtavarakU pAlgonnavANNikAdu. E vidhamaina rAjakiiya vidhAnAlu telisina vANNI kAdu. ayitE okaTE amAyakamaina aavESaM kaligiMdi. dESaM yuvakula dhairyasAhasAlanu, tyAgAnni kOrutuu uMdi. prati yuvakuDuu arthaM, mAnaM, prANaM aahuti cEyavalasina samayaM vacciMdi. EmainA kAni yiMtakaMTE bhArata pauruDugA vErE kartavyaM nAku lEdu. ii aavESaMtOnE cAlamaMdi mitrulatO nATi aagasTu udyamaMlO pAlgonnAnu. phalitaMgA nATi paraprabhutwaM padunenimidi mAsAlu kArAgAra Sixa vidhiMciMdi.

jailu jiivitaM nAku ennO vidhAlugA mahOpakAraM cEsiMdi. kartavya diixa, sthira saMkalpaM, niyamabaddhamaina jiivitaM, nEnu jailu jiivitaM gaDipi nappuDE arthaM cEsukunnAnu.

jailulO unnappuDE Sree gOpAlareDDigAru, Sree poTTi SreerAmulugAru, Sree #B.S.# mUrtigAru, Sree ernEni subrahmaMyaMgAru modalagu nAyakula sAhacaryaM labhiMciMdi.

jailunuMDi viDudala poMdina taruvAta nAlO E vidhamaina rAjakiiyAla prabhAvaM migalalEdu. maLLA nA sahaja mana@hsthitilO paDi, nA saMgeeta sAdhanalOnU, nATaka pradarSanalOnU rOjulu gaDapaDaM prAraMbhiMcEnu.

ii rOjulalOnE nEnu vivAhaM cEsukonaDaM jarigiMdi. nA Sreemati sAhacaryaM nA aaSala, aadarSAla sAphalyAniki nAMdii vAkyaM palikiMdi.

mA attavAri grAmaM pedapulivar''r''ulO SreemAM samudrAla rAghavAcAryulavAri paricayaM kaligiMdi. aa nATikE SreemAM rAghavAcAryulugAru sinimA pariSramalO pramukhulugA uMTunnAru. vAri aadaraNatOnU, prOtsAhaMtOnU nEnu sinimA pariSramaku 1944 lO paricayaM cEyabaDDAnu. anati kAlaMlOnE sinimA pariSrama nannu gurtiMciMdi. saMgeeta darSakunigA, nEpathyagAyakunigA, aSEsha aaMdhraprajAniikaM anaMyamaina prEmAnurAgAlu nA yeDala cUpiMciMdi. nATinuMDi nETivaraku kaLAkArunigA, nA kRshinii, sAdhananU dESaM prOtsahistUnE uMdi. nannu cUDaTAniki, nA saMgeetaM vinaDAniki prajalu cUpistunna aasaktiki, nA _kRtaj~nata_ teliyaparcukoMTU uMTAnu.eppuDU daxiNa bhArata dESaMlO pallelalOnU, paTTaNAlalOnU kUDA rasikula eduTa konnivEla kacEriilu cEsi unnAnu. anEka prajAsaMsthalu, kaLA saMsthalu nAyeDala saMmAnAlu cEsEyi. aMtE kAkuMDA pramukha rAjakiiyanAyakula samaxaMlOnU dESamaMtrula sannidhilOnUkUDa nEnu gAnaM cEsi vAri mannanala naMdukonE avakASaM kaligiMdi. madrAsu mAjii gavarnaru SreeSree prakASa rAshTrapati Sree rAdhAkRshNa paMDitula sannidhini gAnaM cEyagalagaDaM nA adRshTaMgA bhAvistunnAnu.

daggaragA nUru citrAlaku saMgeeta darSakatwaM vahiMcEnu. 8 vEla pATalu paigA vividha bhAshalalO sinimA pATalu pADi rikArDu cEyabaDi unnAyi.

sinimAlatO saMbaMdhaM lEkuMDA dEvatAmUrtulapaina, dESabhaktiki saMbaMdhiMci, vividha khaMDakAvyamulu nAcEta gAnaM cEyabaDi rikArDulu mUlaMgA dESaM nalumUlalA aanaMdiMcabaDutunnAyi. suprasiddha mahAkavulu gurajADa appArAvugAri "puttaDi bomma poorNamma", SreeSreegAri "polAlanannii halAladunnii", "aanaMdaM arNavamaitE" anE gEyAlakuu, Sree karuNaSreegAri pushpa vilApaM, kuMtiikumAri modalagu khaMDakAvyAlaku saMgeetaM kUDA rikArDu cEyagaligE adRshTaM nAku kaligiMdi.

ayitE siniimA vyaktigA dhana saMpAdanacEstU, aSEsha prajalanu aakarshistU, aanaMdiMpajEstU, vAri saMmAnAlu aMdukOvaDaM mAtramE kaLAkAruni jiivita paramArthaMgA bhAviMcalEkapOtunnAnu. kaLa eMta unnatamainadainA kAvaccunu. kaLAkAruDu kaLanu tapassugA bhAviMcavaccunu. kAni kaLAkAruDu prajAsamasyalaku, jeevitAniki prajala kashTanishThurAlaku dUraM kAkuuDadu. tana kaLa prajASrEyassuki viniyOgiMpabaDinappuDE kaLAkAruni jiivitaM dhaMyaM avutuMdani nA viSwAsaM.

aa kAraNaMcEtanE dESamAta pilupu eppuDu E rUpaMgA vinavaccinA nA sEvalanarpiMcaDAniki saMsiddhuDugAnE unnAnu.

jAtiiya yuddhanidhi sEkaraNalOnuu, anEka vaidyaSAlala nirmANaMlOnU, kaLASAlala nirmANaMlOnU, pOliisu nidhi sEkaraNalOnuu, anEka sAMskRtika kAryakalApAlalOnU, kaLAkArunigA nA Saktini viniyOgiMci aayA kAryakrama nirvahaNalO bhAgaswAmini kAgalagaDaM nA adRshTaMgA bhAvistunnAnu.

mana jAtiiya nAyakulu nAlOni sEvAbhAvAnni gurtiMci anEka rAjakiiya sabhalalO pAlgonE avakASaM kalpistuunE unnAru. aaMdhra dESaMlO jarigina sarvOdaya mahAsabhalO pAlgonaDaM nA bhAgya viSEshamE.

Sree kanUgAMdhii, Sree vEmula kUrmayya, Sree #B.S.#mUrti, Sree uuTukUri satyanArAyaNa modalagu harijana nAyakulatO harijana samAjAlalO pAlgoni harijana samasyanu sAnubhUtitO arthaM cEsukonaTAniki tagina gEyAlu pADi upaMyAsAlu cEsi nA kartavyAnni pATistunnAnani tRptipaDutuMTAnu. dESaM swAtaMtryaM poMdina taruvAta mana bhArata saMskRtinii, kaLalanuu vidESiiyulu arthaM cEsukunEMduku tagina avakASAlu cAlA kaligEyi. mukhyaMgA mana saMgeetaM mana vAdyamulu, mana bharata nATyaM vidESIyula mannanala naMdukonnAyi.

ayitE bhArataDESapu vividha saMgeeta riitulanu aakarshaNiiyaMgA vidESAlalO pradarSiMcavalasina avasaraM uMdi. manadESaMlO SAstriiya saMgeetaM eMta abhivRddhi ceMdiMdO "dESi" saMgeetaMkUDA aMta abhivRddhini poMdiMdi. "dESi" saMgeetaM sAhityaprAdhAMyaM kaligi prajA jiivitAnni pratiphalistU "gati" pradhAnaMgA uMTuMdi. iMtavarakuu vidESIyulu mana SAstriiya saMgeetaM mAtramE vini aanaMdiMcaDAniki tagina avakASamulu kalpiMcabaDutunnAyi.

mana veedhi bhAgavatulu, bommalATalu, bur''r''akathalu viiTiki kUrpabaDina saMgeetaM, mana nATakAlalOni padyapaThana vidhAnaM, graamINa jiivitAnni pratiphalistunna prAktana padAlu, uuDupula pATalu, nUrpula pATalu, cekka bhajanalu, paDava pATalu, daMpuLLa pATalu, lAli pATalu, jOla pATalu modalaina "dESi" saMgeeta riitulu vidESIyulanu amitaMgA aakarshistAyani nA nammakaM. ayitE vATini kaLAtmakaMgA pradarSiMcaDAniki aayA saMgeetakArula yeDala kaLAkAruniki eMtO sAnubhUti avasaramayi uMTuMdi. adRshTavaSAttu nAku aayA saMgeeta riitulanniTitOnU eMtO sannihita saMbaMdhaM uMdi. ati bAlyaMnuMDi "dESi" saMgeeta prabhAvaMkUDA nApaina eMtO uMdi. mukhyaMgA aaMdhradESAniki ceMdina vividha saMgeetariitulanu vidESAlalO aakarshaNiiyaMgA pradarSiMcagalanani nammakaM nAku uMdi.

nA aaSalalO maroka pradhAnamainadi lalita saMgeeta pracArAniki tagina pAThaSAla nirmiMpabaDAlanEdi.

iinADu mana prabhutvaM mana kaLalanu abhivRddiparacaDAniki ennO kAryakramAlanu amaluparustunnadi. cAlaa cOTla saMgeeta kaLASALalu, gurukulamulu, nATyapAThaSAlalu nirvahistunnadi. saMgeeta vidwAMsulanu, nATya SAstravEttalanu satkaristUnE uMdi.

dESaMlO SAstrIya saMgeetaMlO nijamaina _rasaj~nata_ peMpoMdiMcukOvAlaMTE aMdubATugA uMDE lalita saMgeeta pracAraMvalanE jarugutuMdani nA viSwASaM. dESaM lalita saMgeetaMyokka aavaSyakatanu gurtiMciMdi. aakASAvANi lalita saMgeeta kAryaramAlanu yErpATu cEstUnE uMdi. ayitE lalita saMgeetaM annadi E reMDu mUDu aadhunika kavula vishAda gEyAlO pADaDaMtO sArthakamavadu.

lalita saMgeeta pracArAniki kaLASAlalu sthApiMchavalasina avasaraM uMdi. prabhutwamE iipani cEyagaladu.

ii kAryakramaMlO nEnu prabhutwAniki upayOga paDagalananE nA viSwAsaM. prEmamUrtulu, pUjaniiyulu, mA tallitaMDrula, guruvula aaSiirvAda prabhAvaMtO nA kartavyAnni bhavishyattulO sArthakaMgA nirvahiMcagalananE aaSistunnAnu.